Autorzy tekstów zamieszczonych w książce podjęli się tematu do tej pory niedostatecznie opracowanego w teologicznej literaturze polskiej. Można powiedzieć, że dotychczas kierując się znaną maksymą znaną nam z drugiego Soboru Watykańskiego “Liturgia jest szczytem, do którego zmierza działalność Kościoła, i zarazem jest źródłem, z którego wypływa cała jego moc” (SC, 10) najczęściej zwracano uwagę na słowo “szczyt”. Mniej uwagi poświęcano natomiast wnioskom wynikającym z określenia “źródło”.
Cała woda wypływa ze źródła, to prawda, ale przecież później płynie dalej, rozdzielając się na wiele nurtów i ongód. “Odnogi rzeki rozweselają miasto Boże” (PS 46:5) – św. Augustyn widział w tym wersecie psalmu zapowiedź różnorodnego działania Ducha Świętego w Kościele.
Liturgia stwarza idealne warunki do dogłębnego przeżycia sedna chrześcijaństwa. Liturgiczne doświadczenie, jak źródło, rozlewając się na codzienność Kościoła, pobudza jednak na nowo do modlitewnego uwielbienia we wspólnocie. Dlatego słusznie oczekujemy, że w życiu Kościoła będą wciąż rozkwitać nowe formy modlitwy. Jedną z takich form, do tego będącą na pewno szczególnym znakiem czasu, jest poza liturgiczna modlitwa uwielbienia. Podjęcie tego tematu przez autorów jest ich ogromną zasługą.
Samo określenie ‘pozaliturgiczna’ zawarte w tytule tego teologicznego zbioru sygnalizuje centralny problem: “ofiara uwielbienia” to przecież fraza liturgiczna z pierwszej Modlitwy Eucharystycznej, uwielbienie należy do istoty liturgii, każda prefacja Mszy św. jest z natury rzeczy wielkim dziękczynieniem i uwielbieniem. Dlatego spontaniczne rozwijające się w nowych ruchach i wspólnotach inne formy uwielbienia pilnie wymagają opisu, intelektualnego uporządkowania i teologicznego wartościowania. Wszystkie te zadania dobrze wypełnia kolekcja artykułów pod redakcją dr I. Zielonki i dra hab. T. Wielebskiego.
Warto spojrzeć na całość w nieco innej kolejności, niż ta wytyczona spisem treści. Centralnym wydaje się zauważenie specyficznego kontekstu religijno-kulturowego określonego słowem “pentekostalizacja” w artykule ks. Waldemara Bartochy. Pentekostalizacja to przecież nic innego jak szczególnie docenianie roli Ducha Świętego w konwencji Pięćdziesiątnicy (‘Pentecoste’), a więc Jego wpływu na aktualne zachowania modlitewne i wspólnotowe. Ten kontekst pozwala lepiej wniknąć w potrzebę fundamentalnej analizy skrypturystycznej w artykule “Biblijnych podstawach uwielbienia” dr I. Zielonki oraz w tekście- tej samej autorki- będącym spojrzeniem na Matkę Pana: “Maryja jako wzór uwielbienia”. Do zakładania fundamentów należy też oczywiście tekst prof. A. Banki “Uwielbienie w historii Kościoła”
Na tym fundamencie można budować dalej i tak należy rozumieć udaną próbę opisu styku uwielbieniowych form liturgicznych i nieliturgicznych ( czy ‘pozaliturgicznych’ właśnie). Następnie dwa teksty stanowią komplet, gdyż pozwalają nam spojrzeć na nowe formy uwielbienia od strony egzystencjalnej, mam tu na myśli tekst ks. prof. M. Tatara “Miejsce uwielbienia w dynamice rozwoju duchowego człowieka” oraz mgr M. Miłuńskiej “Zdrowe uwielbienie – psychologiczne aspekty modlitwy uwielbienia.
Koniecznym kontrapunktem do ostatnich dwóch tekstów jest opracowanie o. Wita Chlondowskiego OFM, “Nadużycia w uwielbieniu, czyli czy uwielbienie może być zagrożeniem?”. Potrzebne nam jest takie przypomnienie, że jak każde ludzkie przedsięwzięcie, tak samo organizowane przez nas modlitwy uwielbienia mogą prowadzić do jednostronności i przesady.
Potrzebnym nawiązaniem do zasygnalizowanej przeze mnie na początku teologicznej zasady interpretacyjnej w postaci ‘pentekolistacji’ jest tekst umieszczony już bliżej końca całości kolekcji: Karol Sobczyk |Ekumeniczny rys modlitwy uwielbienia”. To spojrzenie jest tym bardziej potrzebne, że przecież pentekolistacja nie jest jakimś elementem specyficznym dla Kościoła Katolickiego, ale jest fenomenem całego chrześcijaństwa na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci, na wszystkich kontynentach.
Dobrze, że przy końcu całości zbioru nie zabrakło tekstu nad wyraz praktycznego: Łukasz Sosna “ Uwielbienie: dobre praktyki”. W ten sposób poprzednie artykuły o charakterze naukowo- teologicznym, teoretyczno- pastoralnym i krytyczno- historycznym znajdą klucz do zastosowania w praktyce Kościoła; uwielbienie coraz obficiej staje się stylem życia wierzących katolików. Końcowa aplikacja praktyczna w żadnej mierze nie osłabia teologicznej precyzji całości, dobrze opatrzonej w stosowne przypisy, pożyteczny spis potrzebnej literatury, która jest w sposób godny pochwały zaktualizowana do bieżącego stanu debaty nad omawianym zagadnieniem.
Pozytywną opinię kończę więc wyrażeniem uznania Autorów i Redaktorów oraz dołączeniem wdzięczności za to, że otrzymujemy z ich rąk tak cenny przyczynek do teologii modlitwy w Kościele.
bp prof. dr hab. Andrzej Siemieniewski
(Papieski Wydział teologiczny – Wrocław)
